การส่งเสริมอาชีพประชาชน

“…โครงการต่างๆ ที่เริ่มไว้ ตอนนี้ก็ไม่ใช่ว่าเฉพาะแต่นักเรียนอย่างเดียว ขณะนี้ก็พยายามให้มีประโยชน์ต่อบุคคลในครอบครัวของนักเรียน คนในชุมชน เช่น เรื่องของการฝึกหรือพัฒนาอาชีพชุมชน ซึ่งนักเรียนที่ได้เรียนได้ฝึกแล้ว ก็น่าจะได้รวมกลุ่มหรือคณะศิษย์เก่าก็อาจจะเป็นการประกอบอาชีพต่อไป เพราะในขณะนี้คนอื่นๆ ทั่วๆ ไปก็มีหลายคน แม้แต่ที่จบการศึกษาระดับสูง ระดับอาชีวะหรือระดับปริญญาเสียด้วยซ้ำไป ในช่วงนี้ที่จะเข้างานสำนักงานก็อาจจะทำได้โดยยาก ก็มีทางหนึ่งที่จะต้องทำงานอิสระ ประกอบอาชีพ ครั้นประกอบอาชีพอิสระแต่เพียงลำพังตัวคนเดียว ก็อาจจะไม่มีทุนรอนที่จะทำได้ ต้องรวมกันเป็นกลุ่ม เพราะฉะนั้นในหมู่บ้าน ในชุมชนก็อาจจะเข้าร่วมได้ในเรื่องนี้…”

พระราชดำรัสในโอกาสที่คณะผู้ปฏิบัติงานโครงการตามพระราชดำริ เข้าเฝ้าฯ
ณ ศาลาดุสิดาลัย สวนจิตรลดา
วันอังคารที่ 21 เมษายน 2541

ความเป็นมา

พุทธศักราช 2538 สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี มีพระราชดำริให้ดำเนินโครงการส่งเสริมอาชีพขึ้น เพื่อให้ประชาชนในพื้นที่ทุรกันดารห่างไกลมีอาชีพเสริม เพิ่มรายได้ให้กับครอบครัว พึ่งตนเองได้ ช่วยยกระดับความเป็นอยู่ให้ดีขึ้น และสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชนได้อย่างยั่งยืน

กิจกรรมมุ่งส่งเสริมการรวมกลุ่มกันเรียกชื่อว่า กลุ่มอาชีพประชาชนในถิ่นทุรกันดาร โดยสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชทานเงินเป็นกองทุนของกลุ่ม พัฒนาทักษะฝีมือและคุณภาพของผลิตภัณฑ์ที่เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น โดยใช้วัตถุดิบที่หาได้ในท้องถิ่นเป็นหลัก จัดหาเครื่องมือ วัสดุและอุปกรณ์ที่จําเป็น ก่อสร้างอาคารที่ทำการ และฝึกอบรมเพิ่มศักยภาพให้กลุ่มสามารถบริหารจัดการได้ด้วยตนเอง

กลุ่มอาชีพประชาชนในถิ่นทุรกันดาร ตามพระราชดำริ จัดตั้งขึ้นครั้งแรกที่หมู่บ้านนายาว ตำบลท่ากระดาน อำเภอสนามชัยเขต จังหวัดฉะเชิงเทรา ปัจจุบันมีกลุ่มอาชีพประชาชนในถิ่นทุรกันดารกระจายอยู่ในชุมชนที่เป็นพื้นที่เขตบริการของโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน ศูนย์การเรียนชุมชนชาวไทยภูเขา “แม่ฟ้าหลวง” และพื้นที่โครงการตามพระราชดำริอื่น ๆ ครอบคลุมทุกภาคของประเทศ

แนวทางการพัฒนา

กลุ่มอาชีพประชาชนในถิ่นทุรกันดาร

ปัจจุบันมีการจัดตั้งกลุ่มอาชีพประชาชน ตามพระราชดำริ ทั้งหมด 103 กลุ่ม กระจายอยู่ใน 26 จังหวัด ทุกภูมิภาคทั่วประเทศ มีสมาชิกรวมทั้งสิ้น 2,108 คน

ภูมิภาค	กลุ่มอาชีพประชาชน (กลุ่ม)	สมาชิก (คน)
1) ภาคกลาง	14	363
2) ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ	41	856
3) ภาคเหนือ	31	653
4) ภาคใต้	17	236
รวม	103	2,108

พื้นที่ภาคกลาง
จำนวน 4 จังหวัด 14 กลุ่ม

จังหวัดฉะเชิงเทรา จำนวน 6 กลุ่ม

จังหวัดราชบุรี จำนวน 4 กลุ่ม

จังหวัดกาญจนบุรี จำนวน 1 กลุ่ม

จังหวัดจันทบุรี จำนวน 3 กลุ่ม

พื้นที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จำนวน 10 จังหวัด 41 กลุ่ม

จังหวัดสกลนคร จำนวน 13 กลุ่ม

จังหวัดขอนแก่น จำนวน 4 กลุ่ม

จังหวัดบุรีรัมย์ จำนวน 2 กลุ่ม

จังหวัดอุบลราชธานี จำนวน 4 กลุ่ม

จังหวัดอุดรธานี จำนวน 4 กลุ่ม

จังหวัดบึงกาฬ จำนวน 1 กลุ่ม

จังหวัดมุกดาหาร จำนวน 4 กลุ่ม

จังหวัดนครพนม จำนวน 2 กลุ่ม

จังหวัดสุรินทร์ จำนวน 6 กลุ่ม

จังหวัดศรีสะเกษ จำนวน 1 กลุ่ม

พื้นที่ภาคเหนือ
จำนวน 6 จังหวัด 31 กลุ่ม

จังหวัดน่าน จำนวน 4 กลุ่ม

จังหวัดเชียงใหม่ จำนวน 10 กลุ่ม

จังหวัดตาก จำนวน 12 กลุ่ม

จังหวัดอุตรดิตถ์ จำนวน 3 กลุ่ม

จังหวัดเพชรบูรณ์ จำนวน 1 กลุ่ม

จังหวัดพิษณุโลก จำนวน 1 กลุ่ม

พื้นที่ภาคใต้
จำนวน 6 จังหวัด 17 กลุ่ม

จังหวัดนครศรีธรรมราช จำนวน 2 กลุ่ม

ผลิตภัณฑ์

การดำเนินกิจกรรม ทำให้เกิดผลิตภัณฑ์ของกลุ่มอาชีพมากมาย ซึ่งส่วนใหญ่เป็นผลิตภัณฑ์ที่ทำด้วยมือ มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว และไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม จึงทำให้เป็นที่นิยมทั้งตลาดในประเทศและนอกประเทศ โดยมีผลิตภัณฑ์แยกตามประเภท ดังนี้